BÜYÜK FİLOZOFLAR
En iyi ya da büyük filozoflar, göreli ve yetersiz nitelemelerdir. Ancak insanlar felsefeyle ilgilenince bu tür tanımlara ihtiyaç duyuyorlar. Nereden başlayacağını bilmeyen, filozofları tanımayan felsefe ilgililerine yardımcı olması açısından gerekli bir listedir. Burada listelenen, dünyaya etkisi açısından filozoflardır. En iyi ya da büyük filozofu belirlemek mümkün değildir. Tarihte oluşturdukları etki açısından sıralama yapılmaya çalışılmıştır.
10.SİGMUND FREUD(1856-1939)
Yahudi asıllı Alman psikiyatr. Psikanaliz- ruhsal çözümleme tedavisinin kurucusu. Bilinçaltındakileri dışarı çıkarak ruhsal sorunları çözme metodunu geliştirmiştir. Hipnoz, libido, id, alt benlik, kişilik gibi sözcüklerle anılır. Psikolojinin hayatımızda yer etmesini sağlayan kişilerden biridir. Nietzche psikolog filozoftur. Freud da filozof psikolog. Filozof olarak tanınmasa da felsefeye ve gündelik hayata büyük etkileri olmuştur. Hatta çoğu kişiye göre en etkili üç kişiden biridir. Psikolojinin felsefeden azade bir ilgi alanı olmasını ve insanların “benliği” sorgulamasını sağlamıştır. Çalışmalarında filozoflara atıf yapmaz ancak Spinoza, Schopenhauer ve Nietzsche’nin felsefede açtığı yoldan psikolojiyi temellendirmiştir.9. FRİEDRİCH HEGEL(1770-1831)
Felsefesiyle tüm batı felsefesini ve doğudaki düşünürlerin de çoğunu etkilemiştir, düşündürmüştür. Din ilmi ve felsefe okumuştur. Felsefe hocalığı yapmıştır. Büyük bir sistem felsefesi vardır. Diyalektik denen düşünce yöntemini gündeme getirmiş ve geliştirmiştir. Ona göre diyalektik, evrendeki temel yasadır. Hegel tümtanrıcıdır. Evrenle tanrının aynı şey olduğunu düşünür. Aslolan ruhtur. Mutlak ruh ise tanrıdır. Bayağı karışık bir felsefesi vardır. Anlamak için doktora yapmak gerekir. Tez- antitez sentez çıkarımının savunucusu ve uygulayıcısıdır. Devletin en yüksek örgütlenme biçimi olduğunu söyler. Devletle en iyi geçinen büyük filozoflar içerisindedir. Prusya’nın resmi filozofu gibi yaşamış, öldüğünde resmi törenle uğurlanmıştır.8.KONFÜÇYÜS (MÖ.551 479)
“Uzun bir yolculuk tek bir adımla başlar.”
Gençliğinde çocuklara öğretmenlik yapmıştır. Ardından adalet işleriyle ilgili bir memurlukta bulunmuştur. Devlet işlerinde ahlaklı olmayı sağlamaya çalışır. İç çekişmeler nedeniyle uzaklaştırılır. Politikaya geri dönse de hayatının çoğunu gezmek ve gittiği yerlere hükümet sanatını öğretmek için harcamıştır. Konfüçyüsçülük diye bilinen, Analektler adlı eseri merkezinde oluşan düşüncesi doğuda devletçilik ve politikaalanında hala işlevseldir. Yöneticilerin insanların iyiliği için çalışmasını öğütledi. Konfüçyüsçülüğün ana fikirleri, sıkı planlılık, uyum ve işbirliğidir. Tarihin en eski aile soyuna sahiptir. Yani ailesinden kişiler hala bilinmekte ve soyu takip edilebilmektedir.
7. JOHN LOCKE(1632-1704)
Modern politika alanında en önemli filozoftur. ABD. de oluşan politik felsefenin temelidir. Bağımsızlık Bildirgesi’nin esin kaynağıdır. Liberalizmin babası olarak tanınır. Hümanizm, bireysel özgürlük, materyalizm alanlarında düşünceler geliştirmiştir. Liberalizm ve kanunlar önünde eşitlik gibi konuların onunla başladığı söylenir. Ona göre üç doğal hak vardır. Tüm insanlar bu haklara sahiptir ve öyle kalacaktır. Hayat, özgürlük ve mülkiyet. Avrupa’dan gelen soy bağı ile toprak ve servet edinimine karşı çıktı. Locke’un liberal teorileri politikada uygulamaya alınmış ancak sıraladığı insanlığın hakları ve fakirlik karşıtı söylemlere ilgi gösterilmemiştir.6.IMMANUEL KANT(1724-1804)
Felsefe tarihini derinden etkilemiştir. Epistemoloji, metafizik etik, mantık, estetik başlıca odak noktalarıdır. Tutarlı bir sisteme sahiptir. Newton’un fiziği yasalaştırması gibi felsefeyi sağlam temellere oturtmaya çalışır. Kavramda ve görüde kesin a priori bilgi öğeleri vardır. Kant’ı ilgilendiren de bu a priori bilgilerdir. Analitik, aydınlatan bilgi ve sentetik, genişleten bilgi tasnifi de yapar. Burada da sentetik, genişletici bilginin a priori olanının mümkün olduğunu söyler ve Saf Aklın Eleştirisi’nde bunun imkanını sorgular. Çalışmaları Saf Aklın Eleştirisi adlı eseriyle yeni bir döneme girer. “kritik öncesi” ve “Kritik” dönem olarak betimlenen felsefe hayatı modern düşünce tarzını şekillendirmiştir. Bütün modern düşünürlerin ondan aldığı bir taraf vardır. Kesinliği arayan çabaları “görelilik teorisi” gibi kavramlarla sarsılsa da ahlak, etik, epistemoloji konularında hala gündemdedir. bak. dmy.info/immanuel-kant-felsefe-ve-filozoflar-hakkinda/5.DESCARTES(1596-1650)
Fransız filozof. Matematik eğitmeni olarak kariyer yapmaya başlar. Bavyera Ordusu’nda da aynı zamanda çalışmaktaydı. İnsan bilgeliğini şüphecilik olmadan ifade etmek istiyordu. Rasyonel- akılcı düşüncenin babasıdır. Kartezyen koordinat sistemini kurdu. Matematiğin prensiplerini yazdı. Meditasyonlar adlı kitabı hayatı anlamaya yönelik çalışmasıdır.Düşünüyorum öyleyse varım. (“Cogito, ergo sum.”) sözünde kişinin şüphe edemeyeceği tek şeyin kendisi olduğunu ifade etti. Tekbencilik ve kendine indirgeme huylarının ortaya çıkmasına neden oldu. Matematikte kullandığımız x,y,z bilinmeyenleri ile A,B,C sabitlerini ilk tarif eden odur. Matematikte çığır açan bir bilim adamı olduğu kadar metafizik ve epistemolojide ilk akla gelenlerdendir.4.FRİEDRİCH NİETZSCHE(1844- 1900)
Alman filolog ve filozof. Tarihteki en tartışmalı kişilerden biridir. Hristiyan ahlakını reddetmesi ve tanrı algısı hep gündemde olmuştur. “üst insan” adlı bir çözüm getirmiştir. Ona göre üst insan gelip insanlığı kurtaracaktır. Bu süper insan iyi ve kötünün ötesinde yaşayacak, kendi ahlaki yargıları ve güç istenci ile diğer insanlardan üstün olacaktur. Naziler onun felsefesini kullanmış üst insan olduklarını iddia etmişlerdir. Ancak Nietzche‘nin kastı tam tersidir. Ona göre Avrupa bir dekadens “çöküş” içindedir ve hristiyanlık sefil kalabalıklar arasında yayılan değerleri çökmüş bir dindir. Ünlü sözü: Ne kadar yükselirsek, uçamayanlara o kadar küçük görünürüz. Tüm dünyada tanrı algısının ve dinin sorgulamasına neden olmuştur. Estetik, etik, metafizik, nihilizm, psikoloji, ontoloji, şiir, tarih felsefesi alanlarında adı sıkça geçer. 3.KARL MARKS(1818-1883)
Almanya’da doğdu. İngiltere’ye göç edip ömrünün büyük kısmını orada geçirdi. Hegel’in “kalıcı ruh” öğrentisinden etkilendi. Bu görüşe göre dünya ruh tarafından yönlendirilmektedir. Marks’ın görüşe katkısı dünyanın ruh tarafından değil “para” tarafından yönlendirildiğini eklemesidir. Ekonomik sosyolojinin babasıdır. Günümüz politik felsefesine en çok etki etmiş kişidir. Konumuz genel felsefe tarihi olmasa, değil felsefenin, tarihin bile en etkili kişilerinden olabilir. Komünist Manifesto ve Kapital gibi eserleriyle iş, işçilik, işveren,ekonomi, kapitalizm gibi konuları çalkalamış çarpmıştır. Onun görüşlerinden yola çıkan kişiler dünyanın yarısında devrim yaptı, yarısında da engellendiler diyebiliriz. Ona göre kapitalizm, işçi sınıfının sınıf çatışmasını kazanmasından önceki aşamadır. Kendi zamanında devrim ha oldu, ha olacak diye beklemiştir. Ancak 120 sene geçmesine rağmen böyle bir ortam gerçekleşmemiş, komünizm adı altında da diktatörlük ve sömürü uygulanmıştır. Kendisinin şöyle bir ünlü sözü var: “filozoflar dünyayı yalnızca yorumlamışlardır oysa sorun onu değiştirmektir” Kendisi değiştirmek için yazmış ama yaşananlar iyi düşünceler altında kötü şeylerden öteye gitmemiştir.2.PLATON(EFLATUN)(MÖ.427-347)
Sokrates‘in öğrencisidir. Sokrates’in düşüncelerini bize aktaran da odur. Atina’daki Akademi’nin kurucusudur. Birçok aydın ve filozof burada yetişerek dünyaya bilgi götürmüştür. Alanında ilk ve tektir. Filozofların iktidara geçmesi gerektiğini söylemiş, bu amaçla felsefi yönetim tarzını anlattığı ” Devlet” adlı eserini ortaya koymuştur.bak.dmy.info/platonda-devlet/ Yalnızca Akademi bile onu tepelere taşımaya yeter. Batı felsefesinin tümü Platon’a kadar köklendirilebilir. Önemli politik teorilerinin yanında “formlar” teorisi göze çarpar. “”Maddi dünyadaki her şey değişir. Algılarımız da onlar gibi değişkendir. Bu yüzden dünyanın gerçekliği zayıftır. Dünyadaki her şey formdur. Bunların bir de algıya bağlı olmayan “idea” ları vardır. Bir tanrı dünyayı yaratmış olabilir. Biz onun ürünüyüz ve ondan daha gerçek değiliz. Yeni bir şey öğrenmeyiz, sadece hatırlarız. “”1.ARİSTOTELES (MÖ. 384-322)
İlk 9 her zaman değişir ama listelerin başında genelde Aristoteles bulunur. Kıta felsefenin ulaştığı her yere ulaşmıştır. İslam ve hristiyanlık felsefeleri onun felsefesi üzerine kuruludur desek yanlış olmaz. Herkesin ortak bir paydada buluştuğu bir felsefe ortaya koymuştur. Filozof olduğu kadar fen bilimleriyle uğraşmış birçok bilimin ilk uygulayanı olmuştur. Platon’un öğrencisidir. Lise adlı okulunu kurup psikoloji, politika, fizik, edebiyat eğitimleri vermiştir. Büyük İskender’in hocasıdır. Büyük İskender’de felsefesi görülebilir. İskender de aynen Aristoteles gibi, Batıdan çıkıp doğunun uç noktalarına kadar bir sentez oluşturabilmiştir. Aristo’nun “nedensellik” ve “mantık” açıklamaları felsefede uzun süren bir ilktir. Bilimsel çalışmayı sistemleştiren de odur. Bilimler Aristo’ya çok şey borçludur. Her konuda bir şeyler söyleyen çok kişi vardır ama her konuda bu kadar etkili olan sadece Aristoteles ‘tir.
ZAKİR KAYA - KHA.
0 Yorumlar